Văn hóa làm việc tại Hàn Quốc - Những điều cần biết cho người nước ngoài
Chào các bạn! Mình đã sống và làm việc tại Hàn Quốc nhiều năm, trải qua nhiều công ty khác nhau từ start-up cho đến tập đoàn lớn. Qua bài viết này, mình muốn chia sẻ những kinh nghiệm thực tế về văn hóa làm việc tại Hàn Quốc để giúp các bạn người nước ngoài chuẩn bị tốt hơn khi làm việc ở đất nước kim chi này. Văn hóa công sở Hàn Quốc có nhiều điểm đặc thù khác biệt so với phương Tây và cả Việt Nam, từ hệ thống thứ bậc nghiêm ngặt, giờ làm việc kéo dài, cho đến các buổi tiệc tùng công ty. Hiểu rõ và thích nghi với những điều này sẽ giúp bạn hòa nhập nhanh chóng và phát triển sự nghiệp tốt hơn.
Tóm tắt qua các bước
Hiểu rõ cách xưng hô trong công ty Hàn Quốc
Văn hóa làm thêm giờ và quản lý thời gian
Cách giao tiếp trong môi trường công sở
Các buổi 회식 và team building
Tác phong chuyên nghiệp
Networking và gắn kết đồng nghiệp
Lương thưởng và phúc lợi công ty
Tinh thần tập thể
1. Hệ thống thứ bậc và cách xưng hô trong công ty
Điều đầu tiên và quan trọng nhất khi làm việc tại Hàn Quốc là hiểu rõ hệ thống thứ bậc (위계질서). Xã hội Hàn Quốc được xây dựng dựa trên nền tảng Nho giáo, nên thứ bậc và sự tôn trọng người trên là vô cùng quan trọng. Trong công ty, bạn phải biết chính xác vị trí của mình và người khác trong hệ thống cấp bậc.
Hệ thống chức danh (từ thấp đến cao):
Cách xưng hô:
Gọi đúng chức danh kèm theo họ hoặc tên, ví dụ "김 과장님" (anh Kim trưởng phòng) hoặc "박 대리님" (chị Park trợ lý). Không nên gọi trực tiếp bằng tên như ở phương Tây.
Một điều quan trọng nữa là trong các cuộc họp, người có chức vụ cao hơn sẽ phát biểu trước và có tiếng nói quyết định. Ngay cả khi bạn có ý kiến khác, bạn cũng nên cân nhắc cách diễn đạt sao cho tôn trọng và không làm mất mặt cấp trên. Người Hàn rất coi trọng "mặt mũi" (체면).
Đối với đồng nghiệp cùng cấp, người vào công ty trước (선배 - senior) sẽ được tôn trọng hơn người vào sau (후배 - junior), bất kể tuổi tác. Ngay cả khi bạn lớn tuổi hơn nhưng mới vào công ty, bạn vẫn phải tỏ ra kính trọng người đi trước.
2. Giờ làm việc và văn hóa làm thêm giờ
Giờ làm việc chính thức:
9:00 - 18:00
8 tiếng/ngày • 40 tiếng/tuần
Tuy nhiên, thực tế thì nhiều công ty vẫn có văn hóa làm thêm giờ (야근) rất phổ biến. Mặc dù chính phủ Hàn Quốc đã ban hành luật giới hạn giờ làm việc tối đa 52 tiếng/tuần từ năm 2018, nhưng nhiều nơi vẫn kỳ vọng nhân viên ở lại muộn.
Khái niệm "눈치" (Nun-chi):
Khả năng đọc không khí, hiểu tình huống và hành động phù hợp. Nếu sếp của bạn vẫn còn làm việc, việc bạn thu dọn đồ và về đúng giờ có thể được xem là thiếu tận tâm hoặc không gắn bó với công ty.
Xu hướng đang thay đổi:
Các công ty start-up, công ty công nghệ hoặc các tập đoàn đa quốc gia thường có văn hóa làm việc linh hoạt hơn, cho phép làm việc từ xa hoặc giờ giấc tự do miễn là hoàn thành công việc.
Một điều thú vị là nhiều công ty Hàn có văn hóa làm việc không hiệu quả - họ ở lại văn phòng lâu nhưng không nhất thiết làm việc suốt thời gian đó. Có người lướt web, có người ngủ gật, nhưng quan trọng là "có mặt" ở đó. Nếu bạn muốn thay đổi điều này, hãy làm việc hiệu quả trong giờ hành chính và từ từ tạo dựng uy tín để có quyền tự chủ hơn về thời gian.
3. Văn hóa họp hành và giao tiếp công sở
Cuộc họp (회의) trong công ty Hàn Quốc có những đặc điểm riêng mà bạn cần nắm rõ. Thứ nhất, cuộc họp thường được tổ chức rất nhiều và kéo dài. Người Hàn tin vào việc thảo luận kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.
Vị trí ngồi trong cuộc họp
Người có chức vụ cao nhất thường ngồi ở vị trí xa cửa nhất hoặc vị trí trung tâm. Hãy chờ người khác chỉ định chỗ ngồi hoặc ngồi vào vị trí phù hợp với cấp bậc của bạn.
Cách phát biểu
Không ngắt lời người khác, đặc biệt là cấp trên. Nếu muốn đưa ra ý kiến trái chiều, hãy diễn đạt một cách khéo léo, sử dụng các cụm từ như "제 생각에는..." (theo suy nghĩ của tôi...)
Email và tin nhắn công việc:
Khi viết email cho cấp trên, phải sử dụng ngôn ngữ tôn trọng (존댓말), bắt đầu với lời chào phú hợp và kết thúc đúng cách. Ngay cả khi sử dụng các công cụ chat như KakaoTalk hoặc Slack, bạn vẫn nên duy trì sự trang trọng khi nói chuyện với cấp trên.
4. Văn hóa tiệc tùng công ty (회식)
회식 (hoesik) - tiệc tùng công ty là một phần không thể thiếu trong văn hóa làm việc Hàn Quốc. Đây là các buổi tụ tập sau giờ làm việc, thường bao gồm ăn uống và uống rượu (주로 소주), được tổ chức để tăng cường tinh thần đồng đội và gắn kết nhân viên.
Mặc dù không chính thức bắt buộc, nhưng việc từ chối tham gia 회식 thường xuyên có thể ảnh hưởng đến hình ảnh của bạn trong mắt đồng nghiệp. Người Hàn xem 회식 như một phần của công việc, là cơ hội để xây dựng mối quan hệ thân thiết hơn.
Quy tắc uống rượu trong 회식:
- • Người trẻ tuổi hoặc cấp thấp hơn phải rót rượu cho người lớn tuổi hoặc cấp cao hơn bằng hai tay
- • Khi nhận ly rượu, cũng phải dùng hai tay
- • Khi uống, người trẻ nên quay mặt đi và uống, không uống trực diện với người lớn tuổi hơn
Cấu trúc buổi 회식:
Vòng 1
Ăn tối và uống soju/beer tại nhà hàng
Vòng 2
Karaoke (노래방)
Vòng 3
Quán bar hoặc cafe
Bạn không bắt buộc phải tham gia tất cả các vòng, nhưng nên ở lại ít nhất đến hết vòng 1 hoặc vòng 2.
5. Quy tắc ăn mặc và tác phong chuyên nghiệp
Ăn mặc tại nơi làm việc ở Hàn Quốc thường khá trang trọng và bảo thủ, đặc biệt tại các công ty truyền thống, ngân hàng, hoặc tập đoàn lớn.
Đàn ông
Thường mặc suit (정장) màu tối như đen, xanh navy hoặc xám, kèm cravat và giày da.
Phụ nữ
Mặc áo blouse hoặc suit với chân váy hoặc quần tây, trang điểm nhẹ nhàng và giày cao gót vừa phải.
Xu hướng mới:
Dress code đang dần thay đổi, đặc biệt tại các công ty công nghệ, start-up. Nhiều nơi hiện cho phép casual business hoặc thậm chí casual hoàn toàn. Một số công ty có văn hóa "캐주얼 프라이데이" (Casual Friday).
Tác phong chuyên nghiệp:
Cúi đầu chào (인사)
15 độ cho đồng nghiệp, 30 độ cho cấp trên, 45 độ cho sếp lớn hoặc khách hàng quan trọng
Trao đổi danh thiếp (명함)
Phải sử dụng hai tay và cúi đầu nhẹ. Nhận danh thiếp cũng phải dùng hai tay, sau đó đọc kỹ thông tin trước khi cất đi
Bàn làm việc
Giữ bàn làm việc sạch sẽ, gọn gàng
6. Xây dựng mối quan hệ và networking
Trong văn hóa Hàn Quốc, mối quan hệ cá nhân (인맥) rất quan trọng cho sự phát triển nghề nghiệp. Khái niệm "우리" (chúng ta/của chúng ta) rất mạnh mẽ - người Hàn coi công ty như một gia đình mở rộng và mong đợi sự gắn bó, trung thành.
Tham gia 회식
Xây dựng quan hệ qua các buổi tiệc công ty
Câu lạc bộ (동호회)
Bóng đá, golf, đọc sách, leo núi
Học tiếng Hàn
Chìa khóa để hòa nhập
Networking bên ngoài công ty:
Tham gia các hội nhóm chuyên môn, sự kiện ngành, hoặc các buổi meetup. LinkedIn đang ngày càng phổ biến tại Hàn Quốc, đặc biệt trong giới chuyên nghiệp.
7. Chế độ nghỉ phép, lương thưởng và phúc lợi
Chế độ nghỉ phép (연차):
• Tối thiểu 15 ngày nghỉ phép có lương mỗi năm
• Sau 1 năm: 15 ngày
• Sau 3 năm: 16 ngày
• Tăng thêm 1 ngày mỗi 2 năm, tối đa 25 ngày
• Ngày nghỉ lễ quốc gia (공휴일): 15-16 ngày/năm
Thực tế:
Nhiều người Hàn không sử dụng hết số ngày nghỉ phép vì văn hóa "눈치". Họ lo ngại rằng nghỉ nhiều sẽ tạo ấn tượng xấu với sếp.
Lương thưởng:
Lương cơ bản
Trả hàng tháng vào ngày 25 hoặc cuối tháng
Phụ cấp
Tiền ăn (식대), tiền đi lại (교통비), tiền nhà (주거비)
Thưởng (상여금)
2 lần/năm vào Tết Nguyên Đán (설날) và Tết Trung Thu (추석), 100-400% lương tháng
Bảo hiểm
Y tế (건강보험), việc làm (고용보험), tai nạn (산재보험), hưu trí (국민연금)
8. Văn hóa làm việc nhóm và tinh thần tập thể
Người Hàn rất coi trọng làm việc nhóm (팀워크) và tinh thần tập thể. Khác với văn hóa phương Tây nhấn mạnh vào thành tích cá nhân, văn hóa Hàn Quốc đề cao sự hòa hợp và thành công của cả nhóm.
Câu nói nổi tiếng:
"못이 튀어 나오면 망치로 박힌다" (Cái đinh nhô ra sẽ bị búa đóng vào)
Sự khác biệt quá lớn không được khuyến khích.
Nguyên tắc làm việc nhóm:
- 1 Cân bằng giữa việc thể hiện năng lực cá nhân và làm việc hòa đồng với nhóm
- 2 Chia sẻ công lao với cả team, giúp đỡ đồng nghiệp khi cần
- 3 Giải quyết vấn đề nội bộ trong nhóm trước khi báo cáo lên cấp trên
- 4 Đảm bảo phần việc của bạn được hoàn thành tốt nhất có thể để không làm ảnh hưởng đến cả nhóm
Lưu ý quan trọng:
Việc vượt cấp (월권) hoặc báo cáo trực tiếp cho sếp của sếp mà không thông qua người quản lý trực tiếp là một taboo lớn. Điều này có thể làm hỏng mối quan hệ và uy tín của bạn trong công ty.
Kết luận
Văn hóa làm việc tại Hàn Quốc có nhiều điểm đặc thù và đôi khi khá khác biệt so với những gì bạn quen thuộc. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tinh thần cởi mở và khả năng thích nghi, bạn hoàn toàn có thể hòa nhập và thành công trong môi trường làm việc này.
Một số lời khuyên cuối cùng từ kinh nghiệm của mình: hãy quan sát và học hỏi từ đồng nghiệp Hàn Quốc, đừng ngại hỏi khi không chắc chắn, và quan trọng nhất là duy trì thái độ tích cực và tôn trọng. Văn hóa làm việc Hàn Quốc đang dần thay đổi theo hướng hiện đại hơn, linh hoạt hơn, nhưng những giá trị cốt lõi như tôn trọng thứ bậc, tinh thần tập thể, và sự tận tâm vẫn là nền tảng.
Chúc các bạn thành công trong hành trình làm việc tại Hàn Quốc! Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngại để lại comment bên dưới. Mình sẽ cố gắng trả lời dựa trên kinh nghiệm của mình.